Duurzaamheid, milieu, arbeidsveiligheid en circulariteit

De samenhang in oppervlaktetechniek

Duurzaamheid, milieu, arbeidsveiligheid en circulariteit zijn begrippen die vaak los van elkaar worden beschouwd. In de wereld van oppervlaktetechniek waar met ‘gevaarlijke’ stoffen wordt gewerkt, is dat volgens Egbert Stremmelaar, directeur van de Vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (Vereniging ION), geen optie. “Maar het gebeurt wel, in Den Haag, in Brussel, …, om nog maar te zwijgen over het aantal ngo’s met allemaal slechts één focus. Het probleem is dat de maatschappij niet zo simpel is.” 

Ofschoon veel gebruikt, is de term ‘gevaarlijke’ stoffen in de ogen van ION niet correct. “Er zijn wel stoffen waarbij je (ernstige) gezondheidsschade oploopt bij niet deskundig gebruik. Het gevaar zit dus vooral in de manier van hoe de mensen ermee omgaan. De term ZZS (Zeer Zorgwekkende Stoffen) past dus beter”, stelt Stremmelaar. “Verreweg de meeste ZZS-stoffen zijn productiestoffen en komen niet (vrij) voor in het eindproduct.”

Zwemmen

Stremmelaar begint zijn visie met een voorbeeld. “Water, we hebben het in overvloed in Nederland. Blijf je te lang onder water of drink je het teveel, dan bestaat de kans op verstikking of vergiftiging. Daarom hebben we met z’n allen allerlei maatregelen getroffen, om goed om te gaan met water. We leren kinderen al van jongs af aan zwemmen, er is toezicht op gevaarlijke plaatsen en mocht het toch misgaan, dan is er altijd de reddingsbrigade nog. Datzelfde systeem is ingericht voor het werken met gevaarlijke stoffen. Daarmee werken enkel mensen die zijn opgeleid voor het omgaan met deze stoffen, volgens goed vastgestelde procedures en gecontroleerde processen in een fabriek. En ook hier: mocht het onverhoopt misgaan, dan zijn er een goed ontruimingsplan en de brandweer en veiligheidsregio als back-up.”

Chroom-6

“De Oosterschelde- en Maaslandkering beschermen ons tegen het oprukkende water”, vervolgt Stremmelaar. “Als je de zuigerstangen niet zou behandelen met chroom-6, dan zijn ze binnen een half jaar vastgeroest. Met andere woorden: als je chroom-6 uitbant, introduceer je andere gevaren. Terwijl als je deze stof inzet op een geëigende installatie en volgens procedure verwerkt, het geen gevaar voor de gezondheid hoeft op te leveren en je een duurzaam, veilig en mogelijk circulair eindresultaat creëert. Voor de goede orde, chroomtrioxide (chroom-6) is de productiestof in de fabriek. In het eindproduct zit metallisch chroom, vergelijkbaar met de badkamerkraan. De boodschap moet vanuit alle invalshoeken verteld worden en dat is het grootste probleem. Het zijn afzonderlijke items, ook in Den Haag. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat benadert één en ander vanuit milieuoogpunt en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft de focus op veiligheid en arbeidshygiëne, terwijl het ministerie van Economische Zaken handelt vanuit het economisch perspectief. Het zijn allemaal eilanden; ieder doet zijn ding. Dat zie je nu ook gebeuren met de coronacrisis: er wordt alleen over gezondheid gesproken.”

Emoties

Volgens Stremmelaar komen er zeker in de wereld van oppervlaktebehandeling veel te veel emoties bij kijken. “Daar lopen we tegenaan. Terwijl als je een stof als chroom-6 objectief zou benaderen, er heel andere conclusies getrokken kunnen worden. Natuurlijk, chroom-6 is schadelijk voor de gezondheid, maar die risico’s kunnen we beheersen door het in te zetten op geëigende installaties, volgens vastgestelde procedures en in een gecontroleerde omgeving. Dan heeft het geen nadelig effect op de gezondheid voor de mensen die ermee werken. Bedenk bovendien dat er in Nederland 10.000 mensen werken met chroom-6 en dat deze stof bij 200 processen wordt ingezet. Gaan we die mensen ontslaan? Een luchtvaartbedrijf heeft op Schiphol-Oost een galvaniseerbedrijf om vliegtuigen met schade binnen twee uur te kunnen repareren. Zouden we dat bedrijf opheffen omwille van het uitbannen van chroom-6, dan moeten de vliegtuigen naar een locatie buiten de EU worden gestuurd voor een vergelijkbare exercitie. Dat betekent dat een vliegtuig drie dagen uit de roulatie wordt genomen en leeg op en neer vliegt. Wat voor effect heeft dat alleen al op de CO2-uitstoot?”

Hernieuwbaar

Ook het thema circulariteit raakt meerdere facetten, verduidelijkt Stremmelaar. “Als gevolg van het verregaand recyclen van bijvoorbeeld aluminium, raakt het basismateriaal steeds verder vervuild. Koffiecupjes worden immers samen met aluminium kozijnprofielen ingezameld. Om uiteindelijk toch tot een zo duurzaam mogelijk hernieuwbaar kozijnprofiel te komen, is een ‘agressieve’ voorbehandeling voor het aanbrengen van een coating een must. Of je moet alles op een hoogwaardige manier inzamelen en recyclen. Dat betekent alleen al voor aluminium meerdere scheidings- en/of ophaalsystemen, laat staan voor de overige metalen. Kortom, niet wenselijk en waarschijnlijk ook niet haalbaar. Terwijl de oplossing en het systeem gewoon voor handen zijn, net zoals in alle voorgaande voorbeelden. Een oplossing die de economie zo min mogelijk schaadt, de mens en het milieu zo min mogelijk belast en dat alles met een maximale levensduur.”