Veilig hijsen heeft een prijs

Veel Nederlandse producenten van constructieve betonelementen produceren onder een KOMO-certificering. Het naleven van de Criteria 73 is bij veel KOMO BRL-en verplicht. Dit document stelt ook eisen aan hijsmiddelen en transportankers. Sinds kort moeten deze voldoen aan de NEN-EN 13155:2020. Veel bedrijven vergeten echter dat wanneer ze een transportanker met CE-markering importeren, zij ook juridisch verantwoordelijk zijn voor de technische veiligheidsaspecten van dit anker. Hijsveiligheid is het ondergeschoven kindje van de prefab betonindustrie en verdient meer aandacht.

De Europese wetten en normen waarborgen in basis een zeer hoog veiligheidsniveau. Conform de Machinerichtlijn – de Europese wet waar al het hijsgereedschap dat wordt verhandeld binnen de EU aan dient te voldoen – is het bedrijf dat de goederen importeert naar de Europese Unie juridisch verantwoordelijk, en daarmee dus verantwoordelijk voor alle wettelijke eisen die er zijn. Ook als je een transportanker met CE-markering erop uit China importeert, ben je juridisch verantwoordelijk voor de veiligheid ervan. CE erop laten zetten, is pas de laatste stap in een lang proces. De wet vereist geen enkele keuring door een externe partij van hijsmiddelen voordat ze op de markt worden gebracht. De Machinerichtlijn schrijft echter wel voor, dat er een handleiding, technisch dossier en productiecontrole (FPC – factory production control) moet zijn.

Machinerichtlijn

De Machinerichtlijn is een breed wetdocument dat weinig specifieke informatie geeft over transportankers voor het hijsen van betonelementen. Om deze reden zijn er specifiekere richtlijnen geschreven zoals de CEN/TR 15728 in 2008 (met de laatste versie uit 2016) en de BV-BS 6205 in 2012 (laatste versie is uit 2021) van de VDI (Verein Deutscher Ingenieure). Waar de Machinerichtlijn globaal veiligheidsfactoren voor het gebruikte materiaal van anker en hijssleutel geeft, gaan de VDI-richtlijn en CEN/TR 15728 ook in op de interactie van het transportanker met beton en wapening. Naast de Machinerichtlijn bestaan ook geharmoniseerde Europese normen. Dit zijn niet-bindende technische specificaties die veel dieper ingaan op een bepaald product of categorie producten. De NEN-EN 13155 was al de norm voor hijsmiddelen, zoals pallethaken en evenaars, maar de nieuwe versie uit 2020 is uitgebreid met transportankersystemen voor gebruik in prefab beton. De nieuwe versie incorporeert de kennis van de CEN/TR 15728 en VDI-richtlijn BV-BS 6205. Het resultaat is een hoger veiligheidsniveau dat producenten van prefab beton kunnen hanteren voor transportankers. 

Criteria 73

Veel Nederlandse producenten van constructieve betonelementen produceren onder een KOMO-certificering. De productie van betonelementen volgens de KOMO Beoordelingsrichtlijnen (BRL) is de praktische norm in Nederland en verhoogt de kwaliteit. Veel van deze BRL-en verwijzen voor het kwaliteitssysteem naar de Criteria 73. In dit document worden eisen gegeven voor het kwaliteitssysteem in de betonfabriek. Het naleven van de Criteria 73 is bij veel KOMO BRL-en verplicht. In het nieuwste wijzigingsblad van de Criteria 73 uit november 2024 wordt vereist dat transport-ankers voldoen aan de NEN-EN 13155:2020. Het is bedoeld om een hoger veiligheidsniveau voor het hijsen van betonelementen onder KOMO-certificering te waarborgen.

EG-verklaring van overeenstemming

Om te kunnen zien of een product voldoet aan de NEN-EN 13155:2020 kan de EG-verklaring van overeenstemming (DoC) worden geraadpleegd. Met dit document verklaart de fabrikant of importeur dat het product voldoet aan de Machinerichtlijn en eventuele gehanteerde normen en richtlijnen. Alle hijsmiddelen die worden verhandeld binnen de EU en waarvoor een Europese richtlijn bestaat, dienen verplicht voorzien te zijn van een CE-markering. Daarmee is de fabrikant of importeur ook verplicht voor het desbetreffende product de EG-verklaring van overeenstemming op te stellen en deze beschikbaar te stellen voor de markt.

Ondoorzichtig speelveld

Hijsveiligheid is het ondergeschoven kindje van de prefab betonindustrie. De kosten van de transportankers zijn slechts een fractie van de totale kostprijs van een betonelement en de gevolgen van falen zijn in potentie desastreus. Niemand wil een (bijna-)ongeval op zijn geweten hebben, maar door het ondoorzichtige speelveld is moeilijk te onderscheiden wanneer veiligheid ten koste gaat van de prijs. “Inkopers en kwaliteitsmanagers van betonfabrieken doen er goed aan om bij hun leveranciers actief te vragen naar de vereiste documenten, zoals de EG-verklaring van overeenstemming (DoC) en de handleiding”, adviseert Richard van der Ham, Technisch Commercieel Directeur Nederland bij de Terwa Group.

Dit artikel is mede tot stand gekomen in samenwerking met Joris Damoiseaux en Cas Borghouts.