Opdrachtgevers actualiseren samen de roadmap voor duurzame kunstwerken

De GWW-sector speelt een cruciale rol in het behalen van de klimaatdoelen, door haar grote impact op materiaalverbruik en CO2-uitstoot. Om verduurzaming in de sector te versnellen, zijn in 2021 de eerste roadmaps ontwikkeld. Hierin staan de maatregelen en stappen beschreven van hoe de sector toewerkt naar een klimaatneutrale en circulaire infrastructuur. Dit jaar actualiseert het Rijk, samen met gemeenten, provincies en waterschappen, deze roadmaps om ze breder toepasbaar te maken.

Eén van de roadmaps is van het transitiepad Kunstwerken. Het is een strategisch plan dat richting geeft aan de verduurzaming van bruggen, viaducten, sluizen en andere kunstwerken in ons land. “De eerste versie van de roadmap voor Kunstwerken uit 2020 was vooral gericht op grote kunstwerken van Rijkswaterstaat en ProRail”, zegt Bas Nanninga, beleidsadviseur circulaire economie bij de Unie van Waterschappen. “Na deze actualisatie sluit de roadmap beter aan op de vaak kleinere objecten van medeoverheden. Het helpt overheden om hun, en dus ook onze, circulaire en klimaatneutrale ambities concreet te maken.” Frans Noordberger, programmamanager duurzaamheid bij de provincie Noord-Holland, vult aan: “We trekken daarin samen op en bepalen gezamenlijk wat we belangrijk vinden, waar de focus op moet liggen en waar de meeste duurzaamheidswinst te behalen valt.”

Prioritering

De kern van het actualiseren van de roadmap Kunstwerken ligt op het harmoniseren van inspanningen van diverse overheden om duurzamer te werken. “Alleen samen kun je verduurzamen”, stelt Noordberger. “Op het moment dat je samenwerkt, bundel je kennis en kracht en ontstaat er eenduidigheid richting de markt. Als we als provincie Noord-Holland als enige opdrachtgever bepaalde duurzame eisen zouden uitvragen, gaat de markt niet bewegen. Als we het allemaal doen met dezelfde soort eisen, verwachten we dat de markt wél gaat bewegen. Zeker als je die eisen ook afstemt met de markt. Dit is nog niet de standaard binnen de GWW. We zitten nog midden in het proces, waarbij al wel mooie stappen in de goede richting worden gemaakt. Denk aan het convenant Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB) of de maximale MKI-waardes uit het Betonakkoord.” 

Vanuit het transitiepad Kunstwerken zijn er drie werkgroepen geformeerd die zich bezighouden met de actualisatie: één voor oeverconstructies, één voor vaste kunstwerken en één voor beweegbare kunstwerken. “Elke werkgroep komt met een lijst van maatregelen, aanbevelingen en prioriteringen. Binnenkort komen we samen en bepalen we een top vijf van belangrijkste maatregelen waarmee we denken de meeste impact te kunnen maken op het gebied van duurzaamheid en circulariteit.”

R-ladder

“Bij het bepalen van die maatregelen volgen we de R-ladder; een instrument om de mate van circulariteit aan te geven”, zegt Nanninga. “Het uitgangspunt is om zo hoog mogelijk in te zetten op deze ladder. We beoordelen de verschillende strategieën van hoe je met constructies en kunstwerken om kunt gaan. Dat begint met een reductie van het grondstoffenverbruik en eindigt met mogelijke opties voor recycling. Strategieën hoger op de ladder besparen meer grondstoffen. We bepalen dus waar we nu staan, welke maatregelen al ingeburgerd zijn en wat de uitdagingen voor de toekomst zijn waarmee we de meeste impact kunnen maken. Die prioritering is nog niet af.” Noordberger vult aan: “We beschouwen een kunstwerk overigens in een breder perspectief dan alleen op basis van circulariteit. Eén van de aspecten daarin is bekijken of een kunstwerk nog geschikt is voor zijn functie, want die kan in de loop der jaren ook veranderd zijn. Is er eigenlijk nog wel een beweegbare brug nodig op deze locatie?”

Marktconsultatie

Beide heren geven aan dat de prioritering van maatregelen slechts een kwestie van tijd is. “Als de prioritering in concept bepaald is, leggen we het nog voor aan de markt”, zegt Nanninga. “Ook die feedback is belangrijk voor ons en zeer waardevol om tot realistische en concrete doelstellingen te komen. We moeten het immers samen doen en voorkomen dat we allemaal afzonderlijk het wiel opnieuw uitvinden. Dat is duurder en gaat minder snel.” Los van de focus op het vervangen en renoveren is het volgens Noordberger van belang dat het onderhoud niet uit het oog wordt verloren. “We moeten niet vergeten dat we een deel niet hoeven te vervangen als we kunstwerken goed onderhouden.” Nanninga vult aan: “Dat is ook een belangrijk aandachtspunt in de actualisatie van de roadmap. Levensduurverlengende maatregelen worden wel genoemd in de bestaande roadmap, maar er is nog niet veel handelingsperspectief. Daar liggen dus ook nog kansen die we nader zullen bespreken tijdens expertsessies na de marktconsultatie. Kortom, er is nog genoeg te doen.” 

De verwachting is dat tegen het einde van dit jaar de geactualiseerde versie van de roadmap van transitiepad Kunstwerken wordt gepubliceerd. De ambities en innovaties zullen vervolgens stap voor stap concreter worden gemaakt. Zodat uiteindelijk zowel overheden als marktpartijen een concrete en uniforme leidraad hebben om de huidige infrastructuur op een toekomstbestendige manier te verduurzamen. Wordt vervolgd!