‘Er bestaat geen heilige graal in de betonindustrie’

Voor Jeroen Langenberg is het duidelijk dat de bouw en overheid al te lang aan het talmen zijn. De commercieel directeur van Ecocem Benelux vindt dat er nu snel stappen moeten worden gezet met wat wél kan. “Nederland is al tientallen jaren koploper als het gaat om klinkervervanging in beton. Ik zie andere landen echter met grote stappen dichterbij komen. Prima, want dan zijn we Europees aan het verduurzamen, maar als we als Nederland onze positie willen handhaven, dan moeten we heel snel de handen ineenslaan en doorpakken. Doelgericht en vooral daadkrachtig.”

Hoe kijk jij naar de huidige markt en wat moet er gebeuren?

“De betonmarkt is gespannen omdat het totale bouwvolume achterblijft. Er wordt veel gebouwd op basis van beton, dat begint al met de heipalen en fundering. Dus een teruglopende bouw merk je als eerste in de betonsector. Omringende landen als Duitsland zitten in een vergelijkbare situatie als Nederland. Vanuit die landen vinden cement en beton daarom hun weg in onze grensstreek. Dat zet prijzen en volumes bij ons nog meer onder druk. De bouw is een beetje lamgeslagen. Na de bankencrisis en PFAS-crisis zitten we nu in de stikstofcrisis en de CO2-crisis staat om de hoek al te wachten. De orderboeken van bouwers zijn gevuld, maar het ontbreekt aan vergunningen om los te kunnen gaan. Een impasse die snel doorbroken moet worden.”

Is verduurzaming niet heel opportuun en afhankelijk van een incentive?

“Ecocem is al ruim twintig jaar op de markt actief als aanbieder van een uiterst duurzaam alternatief voor Portlandcement. In het begin hebben we moeten knokken om onze voet ergens tussen de deur te krijgen. Inmiddels is de mindset echter zo veranderd dat men vanuit zichzelf het gesprek met ons zoekt, van opdrachtgevers tot engineers en van bouwbedrijven tot betoncentrales. Mensen zien dat verduurzaming nodig is, maar zijn helaas nog steeds niet bereid om daar meer voor te betalen. We blijven dus in concurrentie met niet-duurzame producten. Zie wat er gebeurt nu de salderingsregeling van zonnepanelen verdwijnt; die markt is vrijwel tot stilstand gekomen. Ondanks de acute situatie waarin we verkeren, zijn we nog niet bereid om meer te betalen voor een duurzaam product.”

We doen het dus niet goed qua verduurzaming?

“Nee, integendeel. Nederland is zoals gezegd wereldwijd koploper waar het gaat om de CO2-uitstoot van beton. We zijn meer aan het finetunen. Er wordt door andere landen dan ook vaak bij ons gekeken hoe we het hier hebben aangepakt. Ecocem doet haar best om daarin te faciliteren. We hebben de afgelopen twee decennia vier fabrieken gebouwd en leveren nu al jaarlijks 2,5 miljoen ton product. We zijn met een vijfde fabriek bezig en er liggen verregaande plannen om verder uit te breiden in Europa. Echter kent elk land zijn eigen wetten en regels, waardoor niet alles overal mag en kan. In Duitsland bijvoorbeeld mogen we wel CEMIII leveren, maar geen losse slak waarmee een centrale zelf een duurzaam mengsel kan maken.”

Ecocem wil de cementindustrie verduurzamen, hoever zijn jullie?

“We hebben inderdaad een oplossing die dat kan doen. We hebben de afgelopen twee jaar met alle grote internationale spelers gesproken, maar zien dat iedereen toch voor zijn eigen oplossing kiest. Daarom investeren we momenteel fors om in alle landen waar we actief zijn zelf ACT-cement op de markt te brengen. Zo zijn we nu al de fabriek in Frankrijk aan het ombouwen, gaat de fabriek in Moerdijk op de schop en staan er nog enkele andere forse investeringen op stapel. Toch zijn er wel een paar successen. Cemex in Frankrijk gaat onze ACT-technologie gebruiken om te verduurzamen en ook Titan in Griekenland heeft nu die keuze gemaakt. Zij zien ACT als de juiste en snelste route naar een duurzame bouwsector. Misschien dat op basis van deze twee grote spelers er nog meer gaan volgen.”

Ik hoor jullie vaker ACT noemen, wat is dat nu precies?

“ACT is een klinkerarm bindmiddel dat draait om het slim gebruik van SCM’s (supplementary cementitious materials). Alle hoogovenslak wereldwijd kan nu slechts 10% van alle beton verduurzamen. Op basis van onze ACT-technologie kunnen we de effectiviteit van die hoeveelheid hoogovenslak verdrievoudigen. Dat betekent een enorme sprong voorwaarts. Het voordeel van ACT is dat het gebruikmaakt van grondstoffen die in ruime mate lokaal voorradig zijn en dus per land mogen verschillen. De technologie zorgt voor een consistente cement met een heel laag klinkergehalte. Onze ACT-technologie rust op de drie pijlers haalbaar, betaalbaar en schaalbaar. Geen rare additieven, geen aanpassingen in je proces en overal toepasbaar.”

De beschikbaarheid van GGBS loopt dus terug, is er straks nog wel CEMIII?

“De komende jaren hebben we nog meer dan voldoende slak. Onze ACT-cement haalt de waardes vergelijkbaar met een CEMIII/B, dus dat is een goede keuze om verder te komen met minder slak. We zien nu import van slak uit China, dat is echter een kant die we niet op moeten. Allereerst voegen het transport per schip, de opslag en overslag in de havens en het vervoer per trucks veel CO2 toe aan de hoogovenslak. Dat gaat de verduurzaming niet helpen. Daarnaast is de kwaliteit moeilijk te waarborgen en is er ook geen leveringszekerheid, want als de bouw in Azië weer aantrekt, wordt de GGBS weer zelf gebruikt. In Nederland hebben we een discussie over Tata Steel, maar ook dat kunnen we zien als een kans. Tata heeft namelijk de potentie om over 15 jaar de groenste staalproducent ter wereld te zijn, maar dan moeten we wel bereid zijn om daarin te investeren. We zijn een dichtbevolkt land, creatief en ondernemend. Als wij dit soort problemen niet kunnen tackelen, wie dan wel?”

De overheid moet dus leidend zijn?

“Mensen hebben vaak een zetje nodig. Nu wordt te vaak een keuze op euro’s gemaakt. Daar heeft de overheid invloed op door stimuli in te bouwen. Duurzaamheid moet lonen. Europa zal ons helpen door in 2030 maximale CO2-niveaus te hanteren voor nieuwbouw, maar we kunnen nu al meer doen. Dat begint met de uitvraag van de overheid zelf. Maak MKI een verplicht instrument en belangrijker nog, controleer er vervolgens ook op. Beprijs CO2 op een goede manier en bied voordelen aan duurzame keuzes met name in hard-to-abate sectoren. Uiteindelijk is de markt voldoende creatief om met de juiste oplossingen te komen. En wij volgen al die marktontwikkelingen met interesse. Wij kunnen de gehele opgave niet in ons eentje oplossen, we hebben uiteindelijk alle oplossingen nodig. We moeten het samen doen. Willen we onze koppositie behouden, dan moeten we doorpakken. Dat geldt voor de overheid, maar ook voor de bouwsector zelf. Ga niet wachten op de heilige graal, op een schaalbare zero carbon oplossing. Die is er niet. Doe nu wat wel kan en dat is kiezen voor een radicale vermindering van CO2. Die oplossing is er wel.”