Platform over beton en staal in de bouw
Deze vierde aflevering van de serie over de renovatie van het Binnenhof gaat niet over een van de gebouwen van het complex, maar over een manier waarmee het Rijksvastgoedbedrijf iets wil teruggeven aan de bewoners en bezoekers van Den Haag. Na lang wikken en wegen werd dat een 28 meter hoge gele uitkijktoren vlak naast de Stadhouderspoort die Binnenhof en Buitenhof met elkaar verbindt. De toren, zoveel mogelijk opgetrokken uit circulair staal, blijkt een succesnummer. Ruim een jaar na de opening in juli 2024 noteerde de teller van de tourniquetdeur al de vijfhonderdduizendste bezoeker. Geen gek resultaat voor wat een alternatief werd voor een eens voorgestelde loopbrug over het Binnenhof.
Het renoveren van het Binnenhof – een binnenstedelijk project van 90.000 m2 – is bepaald geen sinecure. Dat geldt niet alleen voor de gebruikers van de gebouwen en alle partijen die erbij betrokken zijn. Ook de omliggende bedrijven, omwonenden en bewoners van Den Haag hebben te maken met jaren van bouwactiviteit. Om de Haagse binnenstad ook tijdens de renovatie aantrekkelijk te houden, is al in een vroeg stadium een samenwerkingsverband opgezet tussen de gemeente Den Haag, het Rijksvastgoedbedrijf (RVB), omwonenden en bedrijven. Doel was om te kijken hoe het gebied rond het Binnenhof zo aantrekkelijk mogelijk kon blijven. Vanuit het Atelier van de Rijksbouwmeester is aan jonge architecten gevraagd ideeën aan te dragen. Eén van de voorstellen was een lange loopbrug die liep van de Stadhouderspoort naar Algemene Zaken (bij het Torentje van de premier). Voor de bouwers was dat geen optie: teveel mogelijke verstoringen van het renovatieproces. Datzelfde gold voor het idee om een kopie van de voorgevel van de Ridderzaal te plaatsen voor de poort, met een informatiecentrum. Ook dit idee verdween op praktische gronden in de prullenbak.
De doorbraak kwam toen de verplaatsing van het ruiterstandbeeld van Koning Willem II ter sprake kwam. Beeld en sokkel moesten verhuizen van hun plek vlak naast de haringkar bij de Stadhouderspoort naar de tuin van de Raad van State. Het idee van een uitkijktoren kreeg daarmee een ideale locatie. Immers, er ligt al een fundering en er lopen geen leidingen en kabels onder. Aldus ontwierp Arcadis voor deze mooie plek een slanke toren van 28 meter hoog, met trappen die rond een stalen draagconstructie omhoog slingeren. De engineering is samen met constructeur ABT en Van Ee Staalspecialisten (TO, UO) uitgewerkt, met als voorwaarde van het RVB om deze traptoren zo modullair en circulair mogelijk uit te voeren. Opdrachtgever van Van Ee is Heijmans, de bouwer van de toren.
Een tijdelijke uitkijktoren bouwen in een binnenstad vergt veel voorbereiding en overleg. Gerben van Beek, commercieel directeur bij Van Ee Staalspecialisten: “De toren is in fasen ontworpen, zelfs nog met een variant waarin een lift zat. Dat was kostentechnisch en bouwkundig echter niet haalbaar. Verder is veel tijd gestoken om tot een modulair en volledig herbruikbaar ontwerp te komen, het RVB wil namelijk de toren een nieuwe bestemming geven als de renovatie van het Binnenhof klaar is. Verder moet je zorgen dat vallende objecten, zoals mobieltjes van selfie-makende bezoekers, geen gevaar opleveren voor omstanders.”
Onderzoek naar de bestaande fundering leerde dat voor de toren vier buispalen bijgeplaatst moesten worden. “Deze zijn met elektrisch materieel in de grond gedrukt en geven de toren stabiliteit”, legt Van Beek uit. “Hier overheen zijn twee HEB1000 liggers geplaatst waar in feite de toren op rust. Een aantal poeren zorgt voor ondersteuning van hekken en trappen op het laagste niveau. De verzinkt stalen draagconstructie bestaat uit een rechthoekige kern gemaakt van 300 bij 300 kokers en windverbanden van stripstaal. Hieromheen zijn trappen en bordessen gemonteerd en balustrades, zoveel mogelijk in standaardmaten. Roestvrijstaal gaas rondom tot 2.40 meter hoogte beschermt omstanders voor vallende materialen. De toren is waar mogelijk met boutverbindingen in elkaar gezet, een klein aantal verbindingen bij het bordes is gelast. We hebben ook getracht zoveel mogelijk onderdelen voor te monteren in onze fabriek om transportbewegingen te minimaliseren en snelle montage te faciliteren.”
De duurzaamheidseisen bij de bouw van de toren waren hoog. Dat begint bij een demontabele constructie, waardoor het gevaarte weer een andere bestemming kan krijgen. Daarnaast is circulair materiaal toegepast. Van Beek: “Van Ee is door Heijmans geselecteerd als staalbouwer, mede omdat wij onder de naam EECULAIR circulair staal leveren met een zeer lage MKI-waarde (momenteel 0,022; red.). Dit staal is bestaand materiaal, wordt dus direct hergebruikt zonder tussenkomst van een smeltproces en heeft dezelfde kwaliteit als normaal staal. Aangezien wij projecten met regelmaat blijven keuren, kan de levensduur tot wel 100 jaar oplopen. Het staal is afkomstig uit eigen voorraad of komt van derden, bijvoorbeeld via de digitale marktplaats DuSpot. Met meer samenwerking kunnen we de inzet van circulair staal in de bouw nog verder opvoeren.”
Met 28 meter hoog, ruim 6,5 meter breed en 4,7 meter diep is de uitkijktoren een ranke verschijning. Onderin is aan de ene kant de ingang met een tourniquet en aan de andere kant de uitgang, ook met tourniquet. “Zo wordt bijgehouden hoeveel bezoekers er tegelijk aanwezig zijn”, vervolgt Van Beek. “Het maximum aantal bezoekers is vastgesteld op 60 personen, gebaseerd op twee schoolklassen met docenten. Bij 60 gaat de ingang tijdelijk dicht, tot bezoekers het uitzichtpunt verlaten en nieuwe bezoekers naar binnen kunnen.. Bij onweer en vanaf windkracht 8 gaat de toren dicht, maar meestal is deze attractie open. Via 148 treden kom je op het bovenste bordes waar je uitzicht hebt over de renovatie en over een flink stuk van Den Haag. Informatieborden op de bordessen geven meer informatie over de historie van het Binnenhof en omgeving.” Op 28 meter hoogte zijn juist de trappen van de Ridderzaal te zien. Ook biedt het platform zicht op het groene duinlandschap op het dak van de grote bouwkeet van Heijmans, die met spiegelende gevels in de Hofvijver is gebouwd. Ook dat was een manier om de renovatie te ‘verzachten’: geen lelijke bouwkeet maar een object dat de vijver en de stad reflecteert.
Naast de toren leverde Van Ee ook het staal voor de bouwschuttingen. Langs de Lange Poten zijn deze voorzien van tot zes meter hoge historische foto’s en uitleg over het verleden van de bebouwing en de nieuwe ontwerpen. Tegen de bouwkeet aan het Plein zijn bouwdoeken gespannen met daarop afgebeeld de bomen van het Plein. Aan de schutting zijn vijf kunstpanelen bevestigd waarop kunstenaars van The Hague Street Art zich hebben kunnen uitleven, geïnspireerd door vijf Haagse musea. Ook dit is een manier om de bewoners en de bedrijven uit de omgeving bij de renovatie te betrekken.
Uiteraard heeft de uitkijktoren naar goed lokaal gebruik een bijnaam gekregen. In de stijl van Haagse Harry, een creatie van tekenaar Marnix Rueb, gaat het gele gevaarte inmiddels als ‘Kèkstègâh’ door het leven. Over een aantal jaren – of eerder als de bouwlogistiek het toestaat – komt het standbeeld terug op zijn plaats. De toren krijgt vast een volgende bestemming. Dat kan zijn bij een gebiedsontwikkeling waar het RVB bij betrokken is of op een andere plek waar een landmark passend is. Wie ideeën heeft, kan deze opperen.
Louwers Mediagroep
Schatbeurderlaan 6
6002 ED Weert
© 1987 - 2025 Louwersmediagroep.
