Complexe bouwput voor nieuw gerechtsgebouw Almelo

Onderwaterbetonvloer met staalvezels

Met het slaan van de eerste paal op 13 januari 2025 is de bouw van de nieuwe rechtbank in Almelo officieel gestart. Het nieuwe gerechtsgebouw, dat direct naast het station verrijst, belooft een markant herkenningspunt voor de stad te worden. Maar voor het zover is, moeten diverse uitdagingen worden beslecht. Afgelopen juni werd een belangrijke mijlpaal behaald in de complexe bouwput: het storten van de onderwaterbetonvloer gewapend met staalvezels.

Rechtbank Overijssel kent drie locaties, waarvan Almelo dringend toe was aan vernieuwing. Het huidige gebouw voldoet niet meer aan de hedendaagse veiligheidseisen en is niet duurzaam te exploiteren. “Het oude pand was achterhaald, maar het was wel essentieel dat de rechtbank in Almelo bleef”, legt Ronald Rientjes uit, projectmanager bij het Rijksvastgoedbedrijf (RVB). In 2018 werd daarom besloten om een nieuw gerechtsgebouw te realiseren. De keuze viel op een kavel van de voormalige textielfabrikant Ten Cate, direct naast de huidige locatie. Na een zorgvuldig traject werd in 2023 de aanbesteding afgerond en kreeg Dura Vermeer Bouw Hengelo de opdracht. Het nieuwe gebouw wordt zo’n 10.000 m² groot, met ruimte voor circa tweehonderd werkplekken, tien kleinere zittingszalen en twee grote zalen met publieke tribunes. Daarnaast komen een parkeergarage van 2.000 m² en een ondergronds cellencomplex. Begin 2028 staat de oplevering gepland.

Een complexe bouwput

Onder het maaiveld schuilt één van de grootste technische uitdagingen van het project: de bouwkuip. “We zitten hier midden in de stad, omringd door de bestaande rechtbank, de Belastingdienst en het station”, vertelt Peter Beijleveld, specialist ondergronds bouwen bij Dura Vermeer. “De kunst was om een constructie te bedenken die geen negatieve invloed heeft op de grondwaterstand en daarmee geen risico’s oplevert voor de omgeving.” Daarom is gekozen voor een innovatieve aanpak met damwanden van elf tot veertien meter diep en een bijna één meter dikke onderwaterbetonvloer, gewapend met staalvezels. “Normaal wordt zo’n vloer voorzien van traditionele wapening, maar op zes meter diepte is dat haast ondoenlijk”, legt Beijleveld uit. Dankzij staalvezels werd de vloer sterker, waterdichter en dunner: circa negentig in plaats van 120 centimeter. Dat leverde niet alleen meer bouwgemak op, maar ook een aanzienlijke reductie in betonverbruik: zo’n 1.500 m³ minder. De stort van de vloer was een operatie op zich. Gedurende bijna 48 uur werd onafgebroken beton gestort, met behulp van een drijvende ‘dobber’ die het mengsel gelijkmatig verspreidde. “Alles moest nat-in-nat aansluiten en dat vraagt om uiterste precisie, zeker bij wisselende weersomstandigheden. Het was spannend, maar het resultaat is uitstekend. Geen scheuren, niets.”

Slimme keuzes in ontwerp en uitvoering

Voor Dura Vermeer Hengelo betekent dit project werken in de eigen regio, want het Hengelose bouwbedrijf ligt op slechts twaalf kilometer afstand. Projectleider Ruud Damhuis benadrukt de trots: “We bouwen niet het grootste project uit onze geschiedenis, maar wel één van de meest bijzondere. De uitdagingen zitten in de bouwkuip, gevel en afbouw. En we doen het in nauwe samenwerking met partners en architect Paul de Ruiter.” Het ontwerp is zowel gezagwekkend als toegankelijk, passend bij de lokale sfeer. Daarbij is bewust gekozen voor verwijzingen naar de textielgeschiedenis van Almelo. In de zittingszalen wordt gewerkt met textiele wandbekleding van eikenhout en gerecycled PET-vilt, wat niet alleen de akoestiek verbetert maar ook een culturele link legt met het verleden van de stad. Ook de gevel wordt een blikvanger: slanke betonelementen, gecombineerd met aluminium vliesgevels en duurzaam hout dat verdiept is aangebracht voor een warme uitstraling. “We wilden een gebouw dat representatief en duurzaam is en dat ook op de lange termijn mooi blijft”, aldus Rientjes.

Remontabel

Duurzaamheid speelt een centrale rol in het ontwerp en de uitvoering. Het gebouw voldoet bijna aan de Paris Proof-normen en scoort hoog in de MPG. Er komen een warmtekoudeopslag (WKO), zonnepanelen en driedubbele beglazing. Ook in de constructie is gezocht naar oplossingen die remontabel zijn: onderdelen zoals staalconstructies en kanaalplaatvloeren kunnen volgens Damhuis in de toekomst eenvoudig worden hergebruikt. “Ook de bouwplaats is zo duurzaam mogelijk ingericht. Zo werken we met volledig elektrische kranen en wordt de beperkte stroomcapaciteit slim benut met accu-opslag. Overdag wordt stroom geleverd aan de bouwplaats, terwijl ’s nachts batterijen worden opgeladen om dieselaggregaten te vermijden.”

Nauwe samenwerking

Het traject van ontwerp tot uitvoering kenmerkt zich door nauwe samenwerking tussen het RVB, de rechtbank en Dura Vermeer. “Door het project in twee sporen te verdelen – een team voor de bouwkuip en een team voor het verdere ontwerp – kon tijd worden gewonnen en werd afstemming met gebruikers optimaal georganiseerd”, vertelt Damhuis. Voor Rientjes is het resultaat veelbelovend: “We hebben eerder grote rechtbanken gerealiseerd, zoals in Amsterdam, maar deze kleinere schaal en lokale verankering maken Almelo uniek. Het wordt een gebouw dat de taal van de stad spreekt.” Damhuis sluit zich daarbij aan: “Voor ons is dit een project dicht bij huis, met veel trots en betrokkenheid. Het is geen standaardopgave, maar een die vraagt om inventiviteit en samenwerking. Juist dat maakt het bijzonder.”

Als alles volgens planning verloopt, kan de nieuwe rechtbank begin 2028 in gebruik worden genomen. Dan beschikt Almelo over een modern, duurzaam en representatief gerechtsgebouw dat de komende decennia mee kan. Niet alleen de rechtspraak, maar ook de stad profiteert: het markante gebouw vormt straks een ankerpunt in de spoorzone en een nieuw symbool voor een stad die haar verleden eert en haar toekomst vormgeeft.