Kathodische bescherming als duurzame oplossing

Efficiënt betononderhoud

We moeten naar een maatschappij die duurzaam is. Voor constructies van beton, het bouwmateriaal met de grootste milieu-impact, is dat extra relevant. “We weten dat we daar zuinig mee om moeten gaan”, aldus Anthony van den Hondel van Cathodic Protection Supplies. “Maar dat moet wel slim gebeuren om de maatschappelijke kosten niet onnodig te laten oplopen.”

Het meeste beton heeft geen bijzondere aandacht nodig, weet Van den Hondel. “Bij geëxposeerd beton is dat anders. Daar is onderhoud noodzakelijk. Tot enkele jaren terug was bij Rijkswaterstaat wat betreft kunstwerken de insteek functioneel onderhoud als het niet anders kan. Dat is nu om naar nu Renoveren en op termijn Vervangen. De opgave is namelijk te groot om alles op korte termijn te vervangen. Tegelijk kunnen we niet alles doorschuiven naar de toekomst. Daarom is onderhoud op grote schaal nodig om zo de bult af te vlakken; flatten the curve, zoals ze dat noemen. Toevallig is kathodische bescherming (KB) een hele efficiënte manier om de meest voorkomende problemen aan te pakken.”

Belang van timing

Onderhoud moet wel met verstand gebeuren. Van den Hondel: “Ten eerste mankeert er veelal niks. Een constructie bijvoorbeeld waarvan alleen de onderste meter in de spatzone aangetast is door chloride, gaan wij niet over de volledige hoogte beschermen met KB. Daar belast je de budgetten en bouwcapaciteit onnodig mee. Een tweede aspect is timing van onderhoud. Te vroeg is zonde van geld en middelen, te laat levert nog veel meer veel extra kosten op, en op tijd is natuurlijk ideaal. In de Nederlandse praktijk is veelal sprake van storingsonderhoud – dus te laat, wat bij beton niet verstandig is – of van gebruiksafhankelijk onderhoud: na een vaste periode onderhoud plegen ongeacht de toestand of een noodzaak. Daar moet je van af. Beter is toestandsafhankelijk onderhoud, waarbij je meet wanneer iets moet gebeuren én waar. We doen dat te weinig. Met KB kun je daarbij sturen op tijdig onderhoud en bovendien op de goede plek en op de juiste wijze de problemen aanpakken. Dat is zinvoller dan er pas iets aan het doen als er iets aan de hand is, als het een veiligheidsissue is geworden of omdat het zo geprogrammeerd is.”

Object Data Services 

Onderhoud kan ondersteund worden met moderne middelen, zoals foto’s (elke mobiel heeft een goede camera) en drone-inspecties, waarvoor je niet meer de hoogwerker in hoeft. “Dat moet je slim doen”, stelt Van den Hondel. “In 3D-modellen, waarin bij de beelden ook metadata gevoegd worden, kun je dat verwerken. Zo heeft RWS recentelijk de Object Data Services (ODS) opgezet, een systeem dat op een uniforme wijze data van tunnels, sluizen en bruggen verzamelt, opslaat en vergelijkt. Die moeten via één dashboard te monitoren, beheren en sturen worden. Dat is een goede ontwikkeling, maar hoe plaats je onderhoud in dit systeem?” 

Van den Hondel ziet echter genoeg manieren om die onderhoudsopgave beter behapbaar te maken. “ODS is een goed systeem waar nuttige informatie uit kan komen, maar hoe bepaal je met vierduizend objecten onder je beheer wanneer je wat gaat aanpakken en op welke wijze? Je kunt zoals al gezegd zorgen dat je niet teveel doet. Brussel ligt bijvoorbeeld helemaal vol met tunnels. Bij een renovatie van 130.000 m2 tunneloppervlak is onlangs KB geplaatst. Goede adviseurs hebben bepaald waar KB nodig was. Ruim 100.000 m2 mankeerde niks, en ‘slechts’ 24.000 m2 is met KB beschermd. Alles in de KB opnemen levert maatschappelijk geen enkele meerwaarde op.”  

Andere aanbestedingsvormen

Winst kan ook liggen in de manier van aanbesteding. Van den Hondel: “Mooi voorbeeld is de Nijkerkerbrug. Daar is RWS eerst op zoek gegaan naar een contractor zonder te vertellen wat er moest gebeuren. Toen ze een geschikte partij had gevonden, kwam vervangen dan wel renoveren van de brug op tafel. Voor vervangen was budget, maar uiteindelijk is het onderhoud geworden op basis van de prijs, en vooral omdat dit in plaats van zes maanden afsluiting slechts vier weekenden afsluiting en overlast met zich meebracht. Pure winst, en de Nijkerkerbrug gaat weer 30 jaar mee.”  

Overlast beperken

Overlast en omrijden wordt ook een factor van belang. “De overlast die een afsluiting veroorzaakt, heeft een vrij grote impact op je totale voetafdruk voor het hele project. Die zit niet alleen in de kilo’s cement, in de auto’s van de werkers die heen en weer rijden en in de aggregaten die er staan, maar ook in de extra kilometers die automobilisten maanden moeten afleggen. Dat is een relatief groot deel van de totale impact. Het is dus zaak om onnodig onderhoud te vermijden en te zorgen voor langere onderhoudsintervallen. Simpel vertaald: als je iets doet, doe het dan goed. Goedkoop is hier duurkoop. Ga verstandig om met je beschikbare budget en met je beschikbare capaciteit. Probeer het ook te clusteren met bijvoorbeeld onderhoud aan technische installaties.”

Kathodische bescherming (KB)

Kathodische bescherming kan volgens Van den Hondel ook een significante rol spelen in het aanpakken van de onderhoudsopgave. “Het is een actief systeem dat data genereert. Aan het stroomverbruik kun je aflezen of het een natte dag is en dat er meer behoefte is aan beschermstroom. Is er lekkage, dan is het KB-systeem de eerste die dat registreert. Als een rubber voeg lekt en er zit KB op, dan loopt op dat punt meer stroom. Dus aan de ene kant is het een beschermingssysteem, aan de andere kant heeft KB van dat beton een enorme sensor gemaakt die data genereert. We zijn nu bezig met RWS om de data van al haar assets met KB centraal te verzamelen. Dergelijke informatie en andere data wil RWS toegankelijk maken om de BV Nederland vooruit te helpen. Dat vind ik een uitstekend initiatief. Ik ben groot voorstander van informatie en kennis delen tussen organisaties als RWS en de markt. Er is veel kennis aanwezig bij adviseurs van de VABOR, reparatiebedrijven van de VBR en het KB-Kenniscentrum. We moeten met zijn allen een groot probleem oplossen. Ik geloof heilig dat bijna alle kunstwerken die er nu staan, nog 30 tot 40 jaar overeind moeten blijven. We kunnen het niet allemaal vervangen, onderhoud is hoofdzaak.”