Innovatie en samenwerking voor een klimaatneutrale toekomst

Cementsector en overheid moeten nu handelen

De cementsector heeft een unieke kans om haar bijdrage aan de klimaatverandering aanzienlijk te verminderen. De technologieën voor CO2-arme cementproductie zijn beschikbaar en bewezen effectief, maar starre regelgeving en onvoldoende samenwerking staan grootschalige verduurzaming in de weg. Bedrijven zoals Ecocem bewijzen dat klimaatneutrale cementproductie geen toekomstvisie is, maar een haalbare realiteit. De vraag is daarom allang niet meer of we willen verduurzamen, maar of we bereid zijn en het lef hebben om samen de knelpunten aan te pakken die vooruitgang blokkeren.

Gemalen hoogovenslak (GGBS), een bijproduct van de staalproductie, wordt in Nederland al decennia succesvol ingezet als vervanger voor klinker, het meest vervuilende bestanddeel van cement. Gemalen slak verlaagt de CO2-uitstoot drastisch en verbetert tegelijkertijd de kwaliteit en levensduur van beton. Ecocem Benelux is een van de pioniers op dit gebied. Tal van duurzame cementinnovaties die momenteel worden ontwikkeld, bevatten gemalen hoogovenslak en andere SCM’s (Supplementaire Cementachtige Materialen). Deze innovaties zijn inmiddels technisch rijp en klaar voor opschaling. Waarom gebeurt dit dan niet sneller?

Verouderde normen remmen vooruitgang

Om duurzame innovaties te stimuleren en laten slagen, moet de regelgeving meebewegen met de huidige technologische mogelijkheden. De bestaande normen bieden belangrijke kwaliteitsgaranties, maar zijn aan modernisering toe om de ontwikkeling en productie van nieuwe, CO2-arme cementen te ondersteunen. Door modernisering van de regels, gebaseerd op prestaties van materialen, kunnen we een breder scala aan duurzame technologieën benutten.

Helaas loopt de regelgeving achter op de ontwikkelingen. Innovaties zoals gemalen hoogovenslak en natuurlijke puzzolanen passen vaak niet binnen de huidige normen. Dit beperkt bedrijven die duurzame cement- en betonproducten ontwikkelen, omdat ze vastlopen in regelgeving die nog steeds is afgestemd op oude, vervuilende productiemethoden. Europese wetgeving, zoals de EN 197-1 norm, biedt slechts beperkte ruimte voor het gebruik van alternatieve materialen. Dit vertraagt niet alleen de toepassing van GGBS, maar belemmert ook de acceptatie van andere innovatieve SCM’s, zoals natuurlijke puzzolanen of gecalcineerde en niet-gecalcineerde klei zoals CO2-arme bindmiddelen.

Beschikbaarheid van grondstoffen

Hoewel de beschikbaarheid van gemalen hoogovenslak voorlopig stabiel blijft, verandert de staalindustrie. Naar verwachting komen er steeds meer nieuwe typen slakken op de markt, zoals BOF (Blast Oxygen Furnace), REF (Reducing Furnace) en EAF (Electric Arc Furnace). Deze slakken, mits goed bewerkt, kunnen worden ingezet als duurzame vervanger van klinker en bijdragen aan een verdere verlaging van de CO2-uitstoot.

Ook het verduurzamen van andere industrieën en het sluiten van kringlopen bieden nieuwe kansen. Bijproducten uit andere sectoren of gerecycled betonpuin kunnen dienen als alternatieve grondstoffen voor cement. Om deze mogelijkheden te benutten, moet de cementsector flexibel blijven en een breed scala aan innovaties omarmen. Wetgeving moet deze experimenten ondersteunen, niet blokkeren.

Samenwerking als sleutel tot succes

Een toekomstbestendige cementsector vraagt om een gezamenlijke inspanning. Bedrijven, wetenschappers en overheden moeten de handen ineenslaan om technologische innovaties mogelijk te maken en de infrastructuur voor duurzame cementproductie op te schalen. Dit vraagt om meer investeringen in onderzoek en subsidies voor de implementatie van nieuwe technologieën. Op Europees en nationaal niveau moet regelgeving worden aangepast om innovatie te faciliteren die nú een verschil kan maken. Hoewel er al veel vooruitgang is geboekt, is meer politieke wil en financiële ondersteuning nodig om van individuele initiatieven naar grootschalige transitie te gaan. Dit vraagt om actie om de deur te openen voor grootschalige toepassing van reeds bewezen cementinnovaties. Alleen door een brede samenwerking kan de cementsector haar volledige potentieel benutten.

De tijd dringt

De klimaatcrisis duldt geen uitstel. Als we de uitstoot van de bouwsector willen terugdringen en aan de doelstellingen van de Europese Green Deal willen voldoen, moeten we nú handelen. We kunnen niet wachten op de perfecte omstandigheden of op een toekomstige technologie als CC(U)S, die bovendien extreem kostbaar en energie-intensief is en waarvan de eerste paar installaties pas operationeel zijn tegen 2030. Ook kleven er behoorlijke veiligheidsrisico’s aan de opslag van CO2. Carbon Capture and Storage is daarmee op zijn best een goede ‘end of pipe’-oplossing. De oplossingen voor het nu op grote schaal terugdringen van de CO2-uitstoot bestaan al, maar ontberen de juiste steun.

Bedrijven als Ecocem bewijzen dagelijks dat de transitie naar een klimaatneutrale cementsector mogelijk is, maar de sector kan dit niet alleen. Daarvoor zijn bewustwording en flexibiliteit van de Europese wetgevers nodig, investeringen van overheden en de wil van de industrie om samen te werken. Door nú te handelen, kunnen we niet alleen de uitstoot van de cementsector verminderen, maar ook bijdragen aan een klimaatneutrale bouwsector. De urgentie is groot, maar de kansen zijn nog groter. Laten we samen deze uitdaging aangaan en bouwen aan een duurzame toekomst.