Plattform zu Beton und Stahl im Bauwesen
Zes projecten vielen in de prijzen tijdens de Betonprijs 2024. Elk van deze winnaars laat zien wat er allemaal mogelijk is met beton: slim, duurzaam en vernieuwend bouwen. Op de volgende pagina’s lees je meer over deze projecten. We spraken de betrokken teams en geven een kijkje achter de schermen.
De jury beoordeelde in totaal 63 inzendingen. Daaruit nomineerde ze achttien projecten, verdeeld over zes categorieën. Uiteindelijk vielen deze zes projecten in de prijzen:
De Busremise Breda kreeg een eervolle vermelding in de categorie Grensverleggende bouw. De publieksprijs ging naar het Netherlands American Cemetery Visitor Center in Margraten.
De winnaars zijn geselecteerd omdat ze elk op hun eigen manier bijdragen aan de ontwikkeling van betonbouw. Denk aan het toepassen van nieuwe technieken, het hergebruik van bestaande structuren of slimme oplossingen voor complexe omgevingen. De jury bestond uit negen experts van onder andere de TU Delft, Rijkswaterstaat en verschillende bedrijven uit de sector. Zij beoordeelden de projecten op innovatie, kwaliteit, samenwerking en maatschappelijke waarde.
De Betonprijs wordt sinds 1979 iedere twee jaar uitgereikt door de Betonvereniging. Het is een van de belangrijkste prijzen in de Nederlandse betonsector. Niet alleen projecten in Nederland komen in aanmerking, maar ook buitenlandse projecten met een sterke inbreng van Nederlandse betonkennis.
Na deze terugblik kijken we ook alvast vooruit. De inschrijving voor de Betonprijs 2026 opent volgend jaar weer. Werk jij nu aan een bijzonder project? Houd dan onze communicatie in de gaten. Wie weet sta jij in 2026 op het podium!
Geopolymeerbetonbrug Slaghaam: durven experimenteren
Rotterdam zet de toon in duurzame bouw met Geopolymeerbetonbrug Slaghaam in Hoogvliet. Een baanbrekend project dat innovatieve technieken combineert voor een duurzamere toekomst. Deze brug, ter vervanging van een verouderde houten brug uit de jaren tachtig, is een voorbeeld van de stad die geen angst heeft om buiten de gebaande paden te denken. Het project maakt deel uit van URBCON, een project van het Europese Interreg-programma North-West Europe. “Het idee daarachter is om bijproducten uit de industrie te gebruiken voor de vervaardiging van nieuw beton”, zegt William Schutte, constructeur bij de gemeente Rotterdam. “Het betonmengsel van de brug bij Slaghaam, dat is gebaseerd op geopolymeerbeton, biedt een duurzaam alternatief voor traditioneel beton en vermindert de CO2-uitstoot drastisch. De brug is niet alleen een technische prestatie, maar ook een kans om nieuwe materialen te testen en verder te ontwikkelen. Het gebruik van geopolymeerbeton, zonder cement en met vijftig procent gerecyclede aggregaten, is een belangrijke stap richting circulair bouwen.”
Toch was deze innovatieve aanpak volgens Schutte niet zonder uitdagingen. “De gerecyclede aggregaten bijvoorbeeld, waren vervuild met zand, klei en andere stoffen. Neemt niet weg dat het ons is gelukt om een robuuste 23 meter lange brug te bouwen die niet alleen sterk, maar ook duurzaam is. Het NIBE heeft de milieu-impact van het geopolymeerbetonmengsel vergeleken met een traditioneel CEM III/B-betonmengsel en komt tot het volgende resultaat: de MKI van klassiek beton bedraagt per m3 23,94 euro, die van het mengsel in onze geopolymeerbrug 17,82 euro. En de CO2-equivalent bedraagt per m3 279,86 kilogram versus 145,81 kilogram. Een aanmerkelijk duurzamere oplossing dus.”
Rotterdam bewijst met dit project dat de toekomst van de bouwsector ligt in het durven experimenteren en het toepassen van alternatieve materialen. Of zoals Schutte het verwoordt: “Als je nooit iets probeert, verandert er ook niets.” Geopolymeerbetonbrug Slaghaam is een stap in de transitie naar een duurzamer Nederland, waarin circulaire en CO2-arme oplossingen de norm worden. Rotterdam zet in op opschaling van het werken met duurzaam beton. De volgende brug is dan ook al in voorbereiding door de gemeente. “We dagen de markt uit om een innovatief betonmengsel voor te stellen.”
Herta Mohr: een blauwdruk voor duurzame bouw
Het Herta Mohr-gebouw van de Universiteit Leiden is circulair gerenoveerd en uitgebreid. Het oorspronkelijke ontwerp van Joop van Stigt is een schoolvoorbeeld van hoe robuust en adaptief betonbouw kan zijn. Gebouwd door een Duitse aannemer, rust dit 45 jaar oude gebouw op een schitterend uitgevoerd betoncasco, opgebouwd uit paddenstoelkolommen met een verfijnd inklemmingsdetail. Dit casco was zo goed ontworpen en uitgevoerd dat het tot op de dag van vandaag van uitzonderlijke kwaliteit is gebleven.
“In plaats van het gebouw te slopen vanwege de verouderde functionaliteit, is gekozen voor een grondige renovatie mét behoud van het casco en een deel van de gevels”, vertelt Bart van Kampen van architectenbureau De Zwarte Hond, die zelf nog ooit les heeft gehad van Van Stigt op de TU Delft. “Alleen het middelste deel van het gebouw is verwijderd. Bijzonder is dat zelfs enkele betonkolommen zijn losgezaagd en als prefab elementen opnieuw zijn toegepast in een nieuwbouwdeel – een zeldzaam maar waardevol voorbeeld van hoogwaardig hergebruik van in het werk gestort beton. Deze aanpak bespaarde een enorme hoeveelheid CO2 en laat zien dat beton, hoewel momenteel niet het meest milieuvriendelijke materiaal, juist bij langdurig gebruik uiterst duurzaam kan zijn.”
Beton heeft een enorme intrinsieke sterkte en levensduur, vervolgt Van Kampen. “Door gebouwen zo te ontwerpen dat het casco honderd tot honderdvijftig jaar meegaat, kan betonbouw een leidende rol spelen in de circulaire economie. Met name in het casco zit veel geld en energie, doorgaans zo’n dertig tot veertig procent van een gebouw. Door een casco adaptief te ontwerpen, kan een gebouw in de toekomst relatief eenvoudig veranderen van functie.” Het project is volgens Van Kampen geïnspireerd op het S-lagenmodel van Stewart Brand, waarin elk onderdeel van een gebouw een eigen levensduur krijgt: installaties dertig jaar, gevels zeventig jaar, casco honderdvijftig jaar. “Dit leert ons gebouwen te ontwerpen met toekomstig hergebruik in gedachten – flexibel, aanpasbaar en gebouwd voor de lange termijn. Zoals bij Herta Mohr: nu een onderwijsgebouw, misschien over dertig jaar een zorginstelling, over zestig jaar een hotel en over negentig jaar woningbouw.”
Brug De Groote Wielen: duurzaam beton in perfecte harmonie
De fiets- en voetgangersbrug over de Groote Wielenplas in Rosmalen is een prachtig voorbeeld van duurzame architectuur. De brug combineert esthetiek en functionaliteit, met een bijzondere focus op het gebruik van duurzamer GroenR-Beton. Dit betonmengsel, dat vijftien tot twintig procent minder CO2-uitstoot veroorzaakt dan traditioneel beton, is een innovatieve oplossing voor de verduurzaming van infrastructuur.
GroenR-Beton is een cementarm mengsel dat binnen de huidige vigerende regelgeving kan worden toegepast en vergelijkbare eigenschappen heeft als regulier beton. Binnen dit project is het zelfs gecombineerd met hergebruikt steenslag uit gerecycled asfalt. Dit vermindert het gebruik van primaire grondstoffen en verlaagt de CO2-footprint nog meer. Het resultaat is een brug die zowel sterk als milieuvriendelijk is en die volledig in het werk is gestort. De brug is honderdtien meter lang en zeven meter breed en heeft een opvallend slank ontwerp. De rand van het dek is elegant en luchtig en de golvende leuningen doen denken aan wuivend riet, wat de brug een natuurlijke uitstraling geeft. De leuningen zijn modulaire staalconstructies, die niet alleen esthetisch zijn, maar ook makkelijk vervangbaar voor toekomstig onderhoud. Naast beton wordt ook CLT-hout (Cross Laminated Timber) gebruikt voor de bergingsruimte van de watersportvereniging, wat de brug een extra duurzame dimensie geeft. De brug is ook voorzien van duurzame verlichting en de bouw werd uitgevoerd met elektrisch materieel, wat de ecologische voetafdruk verder verkleint.
“De gemeente ’s-Hertogenbosch gaf het ontwerpteam veel vrijheid in het creatieve proces, wat leidde tot een brug die zowel visueel als technisch uitblinkt”, zegt Jelle Visserman, regiomanager bij BAM Infra Nederland. Hij benadrukt ook de samenwerking met A&E architecten als cruciaal voor het succes van het project. “Fietsbrug De Groote Wielen is een voorbeeld van hoe beton, met de juiste aanpassingen, een duurzame toekomst kan ondersteunen, zonder in te boeten aan kwaliteit of uitstraling. Het is een toonbeeld van hoe de bouwsector kan bijdragen aan de verduurzaming van onze infrastructuur.”
Jonas’: een boegbeeld voor een nieuwe manier van wonen
Jonas’ in Amsterdam is een boegbeeld voor een nieuwe manier van wonen: bewust, duurzaam en gericht op sociale interactie. ABT verzorgde het integraal technisch ontwerp waarin een prominente rol is weggelegd voor beton. “De opzet van de constructie met de grote overspanningen, meanderende canyon en uitkragende gebouwkoppen maakt dat dit gebouw in geen enkel ander constructiemateriaal gemaakt had kunnen worden”, zegt Ronald Wenting, constructief adviseur bij ABT.
ABT dong bij de Betonprijs 2024 met maar liefst drie projecten mee naar de eindzege. Met Jonas’ pakt ze de overwinning in de categorie Woningbouw. “Het was destijds een tenderprijsvraag met heel veel ambities op het gebied van gemeenschappelijk gebruik van ruimtes, en die hebben we allemaal waargemaakt. Het is een heel prettig woongebouw geworden”, vindt Wenting. “Het casco is constructief opgezet als de ribbenstructuur van een oud schip die als een canyon door het gebouw heen meandert. Alle wandschijven (ribben) zijn uniek, heel efficiënt geconstrueerd en telkens op een andere manier uitgehold aan de onderzijde. Beton was het enige materiaal dat zich daarvoor leende. In hout zouden de vormen minder spectaculair zijn geweest.”
Het beton werd weliswaar toegepast om de ambities en het architectonische ontwerp maakbaar te maken, maar er is wel bewust gekozen om het zo milieuvriendelijk toe te passen. “De hoofddraagconstructie is gemaakt van beton met milieuvriendelijk cement. Er is secundair toeslagmateriaal gebruikt en de hoeveelheid beton en wapeningsstaal is geoptimaliseerd. Hiermee is de milieubelasting van de betonnen delen met ruim dertig procent verminderd ten opzichte van een traditioneel betonskelet”, verduidelijkt Wenting. Het heeft geleid tot een BREEAM Outstanding certificering. “Dat was hiervoor nog niet eerder toegekend aan een woongebouw”, zegt Wenting tevreden, terwijl hij er gelijk aan toevoegt dat ABT de volgende stap al aan het zetten is. “Ontwikkelingen gaan heel hard. We zijn nu bezig om ook met een betonconstructie Paris Proof te kunnen bouwen. Dat zou de volgende inzet kunnen zijn bij een nieuw project.”
Netherlands American Cemetery Visitor Center – ingetogen landmark
De Verenigde Staten hebben een traditie in het herdenken van oorlogen. Het zit in hun cultuur. Herdenkingsmonumenten zijn dan ook serieuze gebouwen die voor de eeuwigheid worden gemaakt. Een mooi voorbeeld daarvan is het nieuwe bezoekerscentrum op de Amerikaanse Begraafplaats in Margraten naar een ontwerp van KAAN Architecten, in opdracht van de American Battle Monuments Commission.
Op de Amerikaanse Begraafplaats liggen ruim achtduizend soldaten. “Er zijn steeds minder overlevenden van de Tweede Wereldoorlog en nabestaanden die deze periode uit eerste hand kunnen vertellen”, begint Vincent Panhuysen van KAAN Architecten. “Daarom is het bezoekerscentrum opgericht, opdat we niet vergeten. De opdracht aan ons was om een ontwerp te maken dat niet zou inbreken op het begraafplaatsmonument, maar wel een bepaalde statuur mocht hebben. Het heeft geleid tot een ontwerp waarbij we een soort vierkante kelk op zijn kop op het gras hebben gezet. En door die ogenschijnlijke blok ‘steen’ 90 centimeter op te tillen, lijkt het alsof-ie zweeft.”
De kelk is feitelijk een gevelscherm van dertig bij dertig meter en bijna vier meter hoog, die rondom op twaalf punten aan de betonnen dakconstructie van de kern van het bezoekerscentrum hangt. Tegelijk ligt de vloer van het bezoekerscentrum negentig centimeter onder het maaiveld. “Het pad naar het gebouw loopt langzaam naar beneden en leidt bezoekers met de klok mee door de tentoonstelling over de oorlog en de geschiedenis van de begraafplaats”, legt Panhuysen uit. “Aan het einde van de expositie kijk je door de ‘spleet’ recht op het begraafplaatsmonument en loop je er weer uit.”
De materialisering van het gevelscherm is zorgvuldig gekozen. “Het moest net even anders zijn dan de natuursteengraven, maar anderzijds ook niet te veel contrasteren. Zodoende kwamen we op beton. De kelk is driehonderd millimeter dik en in dertien lagen gestort in een bekisting zonder centerpennen. Je ziet dus geen enkele naad, maar wel een zekere mate van gelaagdheid omdat we voor elke laag een net iets andere betonmix hebben gekozen. Daarmee krijgt het serene blok een mooie zachte toon, wat zo kenmerkend is voor natuursteen.” Ook de bouwwijze is opmerkelijk. “De kelk is op de verdiepte begane grond van het bezoekerscentrum gestort en vervolgens opgevijzeld en verankerd aan de dakconstructie. Een prachtige job van de aannemer”, besluit Panhuysen.
Vervanging viaduct Hoog Burel met hergebruikte liggers
In de bouw- en infrasector wordt steeds meer gefocust op duurzaamheid. Hergebruik van materialen speelt hierbij een cruciale rol. Een interessant voorbeeld van deze ontwikkeling is het hergebruik van prefab liggers. Dankzij het industriële productieproces zijn ze vaak van hoge kwaliteit en hebben een lange levensduur. Bij de vervanging van het viaduct Hoog Burel over de A1 is dankbaar gebruik van gemaakt van bestaande liggers uit een viaduct in Groningen.
Het hergebruik van liggers komt voort uit het SBIR (Strategic Business Innovation Research) Circulaire Viaducten, een onderzoeksprogramma waarmee Rijkswaterstaat bruikbare innovaties voor circulaire viaducten wil stimuleren. Deelnemers Dura Vermeer, Royal HaskoningDHV, Vlasman en Haitsma Beton zijn in 2021 geselecteerd om, na een gedegen haalbaarheidsonderzoek in de voorbereidingsfase, een prototype circulair viaduct te realiseren. “Met deze bedrijven hadden we alle kennis en kunde aan boord om de hele cyclus van oogsten, beoordelen, ontwerpen en hergebruiken van liggers gezamenlijk op te pakken”, zegt Jasper Schilder van Dura Vermeer.
Viaduct Hoog Burel vertoonde betonschade en was afgesloten voor zwaar verkeer. Vervanging bleek de enige optie. “Het ontwerp voor een nieuw viaduct was al gestart”, weet Schilder. “Op de traditionele manier met nieuwe liggers. Vrijwel gelijktijdig bereikten we met het SBIR de fase dat we op zoek konden gaan naar een geschikt kunstwerk. Het viaduct over de A1 leende zich uitstekend om hergebruikte liggers in te brengen. Toevallig was Rijkswaterstaat op dat moment een brugdek in Groningen aan het slopen, waarvan de liggers nog in prima staat waren. Zodoende werd het ontwerp van Hoog Burel aangepast met zestien hergebruikte liggers uit Groningen. Soms moeten dingen gewoon samenvallen.”
Overigens vergde het nog wel de nodige inspanningen om de liggers ook geschikt te maken in de nieuwe toepassing. “De oorspronkelijke liggers waren recht, terwijl Hoog Burel in een hoek de A1 kruist. De liggers zijn zodoende ingekort en schuin afgezaagd. Omdat de krachtenverdeling in het brugdek anders is dan waarop de liggers oorspronkelijk zijn geproduceerd, hebben we ook nog extra wapening aangebracht. Het was dus allesbehalve een 1-op-1 uitwisseling.” Het nieuwe viaduct is binnen vier maanden opgebouwd en is een toonbeeld van circulair hergebruik.
Louwers Mediagroep
Schatbeurderlaan 6
6002 ED Weert
© 1987 - 2025 Louwers Media Group.
