Gaat het ooit lukken… een bouwsector zonder beton- of staalafval? – Interview met Dr. Elma Durmisevic

Ze promoveerde bouwkunde aan de TU in Delft en heeft haar hele leven al een belangrijke missie: het creëren van een bouwsector zonder afval. We spraken met Dr. Elma Durmisevic.

 1.  Wat is uw definitie van circulair bouwen?

“Het gaat om het ontwerpen en bouwen van flexibele monumenten. Dus, gebouwen neerzetten die aanpasbaar zijn zodat we geen materialen hoeven te verliezen. Ik noem dat gebouwen met een hoge transformatiecapaciteit en een hoog hergebruikpotentiaal van hun materialen. Dat zit in de ruimtelijke, technische en materiaalomkeerbaarheid.”

2.  Hoe ontwerp je circulaire gebouwen?

“Als ontwerper moet je een blik op de toekomst hebben. Je moet visualiseren wat ooit mogelijk is en nadenken over potentiële transformaties. In al mijn onderzoekswerk heb ik daar richtlijnen voor ontwikkeld. Ik zie het bovendien als mijn taak om opdrachtgevers daarover te bevragen. Uiteindelijk ligt de verantwoordelijkheid voor toekomstige scenario’s bij hen, maar ik wil toch een soort hiërarchie van technische systemen bereiken die comptabel is met hun scenario’s. Dus voor elke (bouw)component zo veel mogelijk van tevoren kunnen zeggen wat de toekomstige herbestemming is.” 

3.  Is ultiem hergebruik mogelijk?

“Mijn model streeft naar dat ultieme hergebruik. Of dat lukt, zal de tijd moeten uitwijzen. Ik vraag me in de ontwerpfase af hoe hergebruik in de toekomst kan ontstaan. Is dat door een goede schoonmaak? Of zijn er toch kleine of grote reparaties nodig? Maar het gaat ook verder: krijg je het voor elkaar door herfabricage, reconfiguratie, recycling of downcycling? Ik weet ook niet of je van ‘ultiem’ kunt spreken, ik spreek liever van hergebruik potentiaal op onderdeelniveau.”

4.  Welke stappen zijn nog nodig in wet- en regelgeving?

“Er moet nog veel gebeuren. Zo moet ten eerste in de wet- en regelgeving duidelijk worden wat circulaire bouw feitelijk is. Iedereen moet ergens naartoe kunnen werken. Denk daarbij aan financiële aspecten, maar ook aan het ontwikkelen van de infrastructuur rondom materiaalstromen. Ja, daar zou meer regelgeving bij kunnen helpen, maar ik doe tegelijkertijd een oproep aan de bouwindustrie om hier ook zélf verantwoordelijkheid voor te nemen en er nog serieuzer mee aan de slag te gaan.”

5.  Wanneer bent u tevreden?

“Ik zie gelukkig veel beweging in de industrie. Leveranciers, producenten hebben er aandacht voor. Ik heb goede hoop dat écht circulair bouwen ooit haalbaar is. Ja, hoe mooi is het als we dan een bouwsector hebben zonder beton- of staalafval? In de wereld van morgen is afval een ontwerpfout.

Dr. Elma Durmisevic is architect en expert in circulair bouwen en is een voorloper in het ontwikkelen van meetmethoden voor circulair ontwerp, waaronder het potentieel voor losmaakbaarheid en hergebruik van bouwmaterialen. Haar indicatoren zijn opgenomen in de EU-richtlijnen voor circulair bouwontwerp en ISO 20887:2020. Ze richtte 4D Architects op. Daarnaast leidt ze het EU laboratorium voor circulair bouwen – GTB Lab Green Transformable Building Lab, waar ze onderzoek doet naar reversibele toekomstbestendige bouwsystemen. Haar werk dient altijd het doel: een bouwsector zonder afval. Ze pleit voor een fundamentele omslag in ontwerpdenken.