Passie voor monumentaal beton

Adviseur betonrestauratie enig in zijn soort

Betonherstel is er in vele soorten en maten. Doorgaans betreft het civiele of utilitaire werken zonder cultuurhistorische waarde of het rechttoe rechtaan herstel van constructieve onderdelen van gebouwen, zoals consoles of vloeren. Hoe anders verloopt onderhoud en herstel van monumenten. Hierbij moet zorgvuldig een spel gespeeld worden waarbij voortdurend keuzes worden gemaakt. De inzet: een optimale balans vinden tussen constructieve veiligheid, technische levensduur en het behoud van de cultuurhistorische waarde. Solid Services mag zich op dit vlak als adviseur betonrestauratie de enige noemen die erkend is door Stichting ERM.

Stichting ERM (Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg) is het kennisplatform waar alle partijen betrokken bij monumentenonderhoud in samenwerken. Het beheert tevens beoordelings- en uitvoeringsrichtlijnen om de kwaliteit van restauraties op een hoog niveau te houden. Voor betonrestauratieadvies is dat URL 2003, voor de realisatiefase historisch beton URL 4005. Solid Services uit Udenhout mag (vooralsnog) als enige adviesbureau in Nederland ERM-gecertificeerd opereren en heeft inmiddels een mooie portefeuille opgebouwd met projecten. 

Passie

“Ons werkterrein beslaat zo’n beetje alle vormen van beton”, begint Jelle Lecluijze, Technisch Directeur van Solid Services. “De basis ligt bij een goede inspectie met schade- en restlevensduuranalyse. Daaruit volgt een advies voor reparatie en instandhouding, wat vervolgens wordt verwoord in een werkomschrijving ten behoeve van een offerteaanvraag of aanbesteding. Op het moment dat een werk in uitvoering gaat, blijven we betrokken als directievoerder of kwaliteitstoetser. Sinds 2022 zijn wij gecertificeerd voor historisch beton, een niche waarin ik en een aantal collega’s een passie delen. Het zijn vaak de bijzondere projecten die je tegenkomt. Groot of klein, van Zeelandbrug tot de rustiekbrug bij kasteel Haarzuilens of de betonnen sierelementen van een monumentale villa. Ieder object heeft zijn eigen verhaal en vraagt om een specifieke aanpak.”

Inventariseren

Projecten zijn een mooie manier om werken volgens de URL 2003 duidelijk te maken, zoals het Groothandelsgebouw in Rotterdam. Dit immense gebouw van 220 meter lang, 85 meter breed en 43 meter hoog is hét symbool van de wederopbouw van Rotterdam. Toen het in 1953 werd opgeleverd, was dit het grootste gebouw van Nederland. Lecluijze: “Tussen 2001 en 2005 onderging het Groothandelsgebouw een grondige restauratie, waarbij onder meer betonreparaties zijn uitgevoerd en de gevels ontdaan zijn van een conserveringssysteem om de oorspronkelijk betonstructuur terug in het zicht te brengen. In 2021 werden wij benaderd voor het uitvoeren van een inspectie en onderzoek naar vallende betondelen. Hierbij is archiefonderzoek verricht naar de waardestelling en het in het verleden uitgevoerde onderhoud. Ook zijn de schades geïnventariseerd en achterliggende schademechanismen beoordeeld. De waardestelling, een van de eerste stappen van de URL 2003, is hierin zeer belangrijk. Deze hangt vaak samen met het uiterlijk van de constructie, de materialen waaruit het is opgebouwd en/of de bouwmethode. Bij het relatief jonge bouwmateriaal beton worden de behoudenswaardige aspecten niet altijd erkend. Juist bij de objecten die geen of nog geen monumentale status hebben, maar behoudenswaardig zijn, is het belangrijk om hiervan bewust te zijn en zo nodig een bouwhistoricus in te schakelen. Op basis van de waardestelling, in combinatie met een gedegen vooronderzoek, wordt bepaald op welke wijze instandhouding het beste kan plaatsvinden.”

Niet zomaar hakken

Het advies en restauratieplan dat Solid Services heeft geformuleerd op basis van de vooronderzoeken, wordt inmiddels onder haar directievoering uitgevoerd. Lecluijze: “Bij elke betonschade kun je weer tegen een beslissing aanlopen: hoe ver moet ik gaan om de constructieve kwaliteit te behouden en het oorspronkelijke beton intact te laten? Blijven hakken tot je een draagkrachtige ondergrond of niet-gecorrodeerde wapening tegenkomt, kan niet zomaar. Hierin wijkt de aanpak significant af van regulier reparatiewerk en de daarvoor geldende CUR-aanbevelingen.  Daarnaast sluiten de CE-gemarkeerde reparatiemortels niet altijd aan qua sterkte, kleur of textuur. Je moet dan op zoek naar andere mortelsamenstelling, waarvan op voorhand de duurzaamheidseigenschappen niet altijd bekend zijn. Veelal wordt deze samenstelling bepaald door de vakman op de steiger. Het is echter beter om op voorhand de juiste samenstelling te zoeken en deze esthetisch en zeker ook technisch te beoordelen. Dit laatste wordt niet altijd gedaan. Als toezichthouder houden wij hier een vinger aan de pols.” 

Brutalisme 

Naast het Groot Handelsgebouw is Solid Services al jarenlang actief bij het Provinciehuis in ‘s-Hertogenbosch, eveneens een ontwerp van Maaskant. “Het brutalisme heeft voor mij iets speciaals”, besluit Lecluijze. “Natuurlijk vind je betontoepassingen terug in andere bouwstijlen, maar de betrokkenheid bij bijvoorbeeld de gebouwen van de TU Eindhoven, de helaas gesloopte Don Bosco LTS in Valkenswaard en de markante luchtwachttorens, gebouwd volgens het raatbouw-systeem, blijven me altijd bij.”